خواب با یک نیمکره‌ی فعال
برخی حیوانات مانند دلفین‌ها، فک‌ها ، ایگواناها، اردک‌ها و … به هنگام خواب یک نیمکره‌ی مغز را غیرفعال می‌کنند و می‌خوابند. برای مثال دلفین‌ها موجوداتی هستند که تجربه‌ی عمیق‌ترین حالت خوابیدن، آن‌هم به‌صورت یک موجود شناور در سطح آب را دارند. دلفین‌ها علاوه بر غیرفعال کردن یک نیمکره‌ی مغز، چشم مخالف آن نیمکره را باز نگه می‌دارند تا متوجه خطرات احتمالی در اطرافشان، به هنگام خواب، بشوند. جالب است بدانید که دلفین‌ها در یک ماه اول زندگی خود نمی‌خوابند و در عوض به بدن مادرشان می‌چسبند و طوری که غرق نشوند به شنا می‌پردازند.
درگذشته تصور می‌شد که نهنگ‌های عنبر نیز مانند دلفین‌ها می‌خوابند اما با برخورد این موجودات با کشتی‌ها این نتیجه حاصل شد که خواب نهنگ‌های عنبر کامل‌تر از دلفین‌هاست و نکته‌ی جالب‌توجه این است که این موجودات در هنگام خواب نفس نمی‌کشند و حرکتی هم ندارند.
کم‌خواب ترین حیوانات
اگر به تعریف خواب برگردیم متوجه می‌شویم یکی از تفاوت‌های آن با بیداری، کاهش پاسخگویی به محرک‌های خارجی است. و این امر باعث شده است که وزغ‌ها را بی‌خواب بنامیم. خواب در وزغ‌ها اتفاق نمی‌افتد و بجای آن به حالت استراحت فرو می‌روند. اگر یک وزغ را در طول روز تکان دهیم، واکنشش با همان سرعتی خواهد بود که در شب تکانش بدهیم.
اما خواب در فیل‌ها، در مقایسه با سایر پستانداران، بسیار کم و چیزی حدود 2الی 4 ساعت در طول شبانه‌روز است. این امر به دلیل گیاه‌خوار بودن این موجودات است و همان‌گونه که می‌دانید انرژی که توسط گیاه تولید می‌شود بسیار کمتر از سایر غذاهاست. برای این جثه حدود 600 پوند معادل 1554/272 کیلوگرم گیاه نیاز است که خوردن آن حدود 18 ساعت وقت می‌برد. اینگونه است که میزان خواب حیوانات مختلف بسیار متفاوت است.
خواب ایستاده
زرافه‌ها، این بلندقامت طبیعت که از هر سمت در یک بیشه‌زار خودنمایی می‌کند، در طول شبانه‌روز حدود 4 تا 5 ساعت می‌خوابند که ممکن است به‌صورت ایستاده یا دراز کشیده باشد. با اضافه شدن سن زرافه ، ترجیح به ایستاده خوابیدن در این حیوان بیشتر به چشم می‌خورد، چراکه در حالت ایستاده، آمادگی بیشتری برای فرار در حین حمله را دارد. در حالت نشسته نیز، زرافه گردن خود را خم می‌کند و سرخود را بر روی ران یا باسن قرار می‌دهد و به خواب فرو می‌رود. جالب است بدانید که خواب زرافه‌ها به‌صورت پیوسته نیست .به‌عبارت‌دیگر چرت می‌زنند و بیدار می‌شوند.
اسب‌ها نیز مشابه زرافه‌ها به‌صورت ایستاده و دراز کشیده می‌خوابند. اسب‌های جوان‌تر تمایل بیشتری به خوابیدن دارند و بهترین حالت این است که اسب‌ها در گله‌هایشان بخوابند، چراکه امنیت بیشتری دارند (شاید یکی از دلایلی که اسب‌ها نمی‌توانند تنها بخوابند همین باشد). نکته‌ی جالب این است که اسب‌ها حدود 2 تا 3 ساعت در روز می‌خوابند و برای خوابیدن 15 دقیقه وقت لازم دارند. اسکلت بدن این دسته از حیوانات که به‌صورت ایستاده می‌خوابند طوری است فشاری بر عضله‌ها وارد نمی‌شود و پاهایشان در حالت ایستاده قفل می‌شود.
اما دسته‌ای دیگر از حیوانات هستند که ایستاده خوابیدنشان به دلیل کمبود جای راحت برای خواب است، مانند فلامینگوها. این پرنده‌ی صورتی روی یک‌پا به خواب می‌روند- مکانیزم ایستادن گرانشی منفعل- و انرژی کمتری نسبت به ایستادن بر روی دو پا استفاده می‌کنند. خواب حیوانات آن هم بصورت ایستاده بسیار جذاب و جالب است.
خواب وارونه
خفاش‌ها، این پستانداران پرنده، حالت خوابیدن جالبی دارند. آن‌ها به‌صورت وارونه یا سروته از شاخه‌ای آویزان می‌شوند و به خواب فرو می‌روند. این حالت به خفاش‌ها این امکان را می‌دهد که در عالی‌ترین موقعیت برای پرواز قرار گیرند، تنها با باز کردن پنجه‌ی خود می‌توانند پرواز کنند. نکته‌ی جالب این است که خفاش‌ها در حالت وارونه می‌توانند در ثابت‌ترین موقعیت ممکن، بدون هیچ حرکت اضافه‌ای قرار گیرند.
حیوان خواب‌آلود کدام است؟
طولانی‌ترین خواب در نظر شما چند ساعت است؟ یک روز؟ یک هفته؟یک ماه؟یک سال؟
اگر در مورد خواب حلزون‌ها بدانید بی‌شک معیارتان برای یک خواب طولانی تغییر خواهد کرد. حلزون‌های صحرایی می‌توانند سال‌ها بخوابند، به‌طوری‌که شما فکر کنید آن‌ها مرده‌اند. حلزون می‌تواند 3 سال بدون آب و غذا زندگی کند که ترجیحاً این مدت را به خوابیدن می‌پردازد.
یکی دیگر از خواب آلود‍ترین حیوانات، کوالاها هستند. کوالا یک پستاندار کیسه‌دار است و به‌عنوان نمادی برای کشور استرالیا بکار می‌رود. این حیوان بامزه حدود 14تا 22 ساعت در طول شبانه‌روز را به خواب می‌پردازد. کوالا در زبان محلی یعنی حیوانی که آب نمی‌نوشد- چون حداقل‌ترین میزان آب را برای نوشیدن استفاده می‌کنند- و به همین دلیل برای خوابیدن طولانی‌مدت با مشکل روبرو نمی‌شود.
تنبل یک حیوان!
آیا می‌دانستید «تنبل» فقط یک صفت نیست، بلکه نوعی حیوان نیز هست؟! حیوانی که فقط 5 ساعت در طول شبانه‌روز فعالیت دارد، آن‌هم به کندترین حالت ممکن و 19 ساعت را می‌خوابد. علت کم‌تحرک بودن تنبل‌ها گردش خون ضعیف در بدن آن‌هاست. تنبل‌ها عمده فعالیت خود را مانند: خوردن، خوابیدن و حتی جفت‌گیری را روی درختان انجام می‌دهند که مبادا حرکت اضافه‌ای داشته باشند.
یکی دیگر از حیواناتی که زندگی مشابهی با تنبل‌ها دارد، اپاسم است. این حیوان یک کیسه‌دار کوچک است که جثه‌ای به‌اندازه‌ی یک گربه دارد و عموماً در کانادا یافت می‌شوند.
حیوان بعدی که خواب نسبتاً طولانی دارند لمورها هستند. تفاوت میمون‌های لمور با دیگر میمون‌ها در این است ناخن‌های درازی بجای چنگال دارند. خواب میمون‌های لمور سنگین است و حدود 16 ساعت در روز است که به‌صورت دراز کشیده روی درخت می‌باشد.
روز خواب و شب‌بیدار
الگوی خواب حیوانات نیز بسیار متفاوت است. برخی حیوانات طوری به دنیا آمده‌اند که در شب فعالیت داشته باشند و روزها بخوابند. درنتیجه این حیوانات ناشناخته‌تر مانده‌اند. این دسته از حیوانات را به‌اصطلاح «شبزی» می‌نامیم.
یکی از مشهورترین حیوانات شبزی، خفاش‌ها هستند. خفاش‌ها از طریق انعکاس صدا سعی می‌کنند به غذا و شکار خود برسند و از خطرات احتمالی دوری کنند. شب با سکوت اسرار آمیزش این امکان را به آن‌ها می‌دهد و دلیل شب‌بیداری این موجودات نیز همین است.
«آی آی» یکی دیگر از بزرگ‌ترین شب زی یا شب‌بیداران است که زیستگاه آن در ماداگاسکار است. چهره‌ی این حیوان بسیار متعجب است و مانند خفاش‌ها شب را برای انجام فعالیت‌هایش انتخاب می‌کند.
یکی دیگر از شبزی‌ها موش‌ها هستند. موش‌ها از قدرت بینایی ضعیف و در عوض از قدرت بویایی و شنوایی بالایی برخوردارند. به دلیل این ویژگی آن‌ها زندگی شبانه و خواب روزانه را ترجیح می‌دهند. نکته‌ی حائز اهمیت در اینجا این است که همستر بانمکی که در خانه‌هایتان نگهداری می‌کنید از خانواده‌ی موش‌هاست و الگوی خوابش نیز مانند آن‌هاست. پس از بازی کردن و بیدار نگه‌داشتن آن‌ها در طول روز خودداری کنید.
عقرب‌ها، این موجوداتی که در ضرب‌المثل‌های ایرانی‌ها به موجودات زیر حصیر معروف‌اند نیز در گروه شبزی‌ها قرار می‌گیرند. عقرب‌ها معمولاً در طول روز در زیر تخته‌سنگ‌ها می‌مانند و از آن‌ها به‌منزله‌ی پوشش یا سرپناه برای در امان ماندن از گرما استفاده می‌کنند.
کرم‌های شب‌تاب، گرگ‌ها، جغدها و … نیز در گروه شبزی‌ها قرار می‌گیرند که خواب روزانه دارند و در شب‌بیدارند.
بی‌خواب‌ها
آیا می‌دانستید مورچه‌ها جانورانی هستند که در طول عمرشان نمی‌خوابند؟ به‌طور متوسط عمر مورچه‌ها 30 سال است و مورچه‌ها در این مدت نمی‌خوابند، بلکه بجای آن چرت‌های کوتاه زیادی در طول روز دارند، که به‌طور میانگین 250 چرت به مدت کمتر از یک دقیقه می‌باشد، که با یک حساب سرانگشتی مدت چرت مورچه‌ها حدوداً 4 ساعت می‌شود. البته این الگو برای مورچه‌های کارگر است. ولی مورچه‌های ملکه در فواصل معینی می‌خوابند و خواب خود را با دیگر ملکه‌ها هماهنگ می‌کنند. مورچه‌های ملکه خواب عمیقی را تجربه می‌کنند و روزانه 9 ساعت خواب هستند. جالب اینجاست که محققان حرکت شاخک‌های مورچه‌ی ملکه در خواب را اینگونه تعبیر کرده‌اند که آن‌ها خواب می‌بینند!
خواب زمستانی
خواب زمستانی راهی است برای زنده ماندن بسیاری از موجودات در سرمای تاریک و بدون غذای زمستان. بسیاری از موجودات در زمستان به محل‌های گرم‌تر مهاجرت می‌کنند اما برخی دیگر سوخت‌وساز بدن خود را با خوابیدن به حداقل می‌رسانند تا به غذا برای تولید انرژی نیاز نداشته باشند. البته ناگفته نماند که این خواب مختص زمستان نیست و حیواناتی وجود دارند که در مناطق گرم و خشک برای فرار از گرما و خشک‌سالی و کمبود غذا این خواب را به همان شیوه‌ی مشابه تجربه می‌کنند. تفاوت خواب زمستانی با خواب معمولی در این است که در خواب زمستانی حیوان با یک خواب عمیق و نسبتاً بی‌تحرک مواجه می‌شود. و به همین دلیل در خواب زمستانی حیوانات در معرض خطرهای بیشتری هستند،مانند شکارچیان و آب‌وهوای غیرقابل‌پیش‌بینی.
بنابراین خوابیدن در حیوانات به شکل‌های مختلفی اتفاق میافتد و دلایل متعددی نیز دارد.